ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੂਤ ਬਣ ਕੇ ਉਭਰੇ PM Modi, ਜਾਣੋ ਕਿਵੇਂ ਰੂਸ ਅਤੇ ਯੂਕਰੇਨ ਵਿਚਾਲੇ ਬਣਾ ਰਹੇ ਸੰਤੁਲਨ?
PM Modi's diplomatic balancing act Russia-Ukraine conflict : ਰੂਸ ਅਤੇ ਯੂਕਰੇਨ ਵਿਚਾਲੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਟਕਰਾਅ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੀਆਂ ਕੂਟਨੀਤਕ ਚਾਲਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖਿਡਾਰੀ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਯੂਕਰੇਨ ਦੀ ਮੋਦੀ ਦੀ ਫੇਰੀ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਚਰਚਾ ਛੇੜ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਵਿਰੋਧੀ ਵਿਸ਼ਵ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਨਾਜ਼ੁਕ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਬਾਰੇ ਵੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਰੂਸ ਅਤੇ ਯੂਕਰੇਨ ਦੋਵਾਂ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸ ਸੰਤੁਲਨ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨੇ ਇਸ ਗੜਬੜ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਿਰਮਾਤਾ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਬਾਰੇ ਉਮੀਦਾਂ ਜਗਾਈਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਯੋਜਨਾ ਤਹਿਤ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਅੱਗੇ ਵੱਧ ਰਹੇ ਹਨ। ਚਾਹੇ ਇਹ ਭਾਰਤ ਵੱਲੋਂ ਆਯੋਜਿਤ ਜੀ-20 ਸੰਮੇਲਨ ਹੋਵੇ, ਜਾਂ 6 ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਅੰਤਰਾਲ ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਅਤੇ ਯੂਕਰੇਨ ਦੋਵਾਂ ਦੀਆਂ ਲਗਭਗ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਦੀਆਂ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਹੋਣ।
ਕੂਟਨੀਤਕ ਰਣਨੀਤੀ
ਰੂਸ ਦੇ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਬੰਧ ਸ਼ੀਤ ਯੁੱਧ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਇੱਕ ਕੱਟੜ ਸਹਿਯੋਗੀ ਸੀ। 1971 ਵਿੱਚ ਹਸਤਾਖਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸ਼ਾਂਤੀ, ਦੋਸਤੀ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਭਾਰਤ-ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਧੀ, ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਡੂੰਘੇ ਸਬੰਧਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ।
ਰੂਸ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਫੌਜੀ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰੱਖਿਆ ਭਾਈਵਾਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਯੂਕਰੇਨ ਵੀ ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਤੋਂ ਅਜ਼ਾਦੀ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ, ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭਾਈਵਾਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੌਰਾਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣਾ ਇੱਕ ਮੁਸ਼ਕਲ ਚੁਣੌਤੀ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿਚ ਪੱਛਮ ਨੇ ਜਿੱਥੇ ਰੂਸ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਰੁਖ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਦੇਸ਼ਾਂ 'ਤੇ ਦਬਾਅ ਪਾਇਆ ਹੈ, ਉਥੇ ਭਾਰਤ ਨੇ ਗੱਲਬਾਤ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਨਿਰਪੱਖ ਰੁਖ ਅਪਣਾਇਆ ਹੈ।
ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਰੂਸ ਅਤੇ ਯੂਕਰੇਨ ਦੋਵਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰੂਸ ਨੂੰ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਕਰਨ ਲਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਦਬਾਅ ਅੱਗੇ ਝੁਕਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਪੱਛਮੀ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਰੂਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀ ਖਰੀਦ ਸਮੇਤ ਚੱਲ ਰਹੇ ਵਪਾਰਕ ਸੌਦੇ ਹਨ।
ਮੋਦੀ ਦੀ ਯੂਕਰੇਨ ਫੇਰੀ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਸੀ, ਜੋ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪ੍ਰਤੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਾਰੀਆਂ ਧਿਰਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਰੂਸ ਅਤੇ ਯੂਕਰੇਨ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਸੁਆਗਤ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਪੱਛਮ ਵਿਚਕਾਰ ਪਾੜੇ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤੱਥ ਕਿ ਮੋਦੀ ਦਾ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇੰਨਾ ਨਿੱਘਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਿਹਾ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੰਚ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
'ਪਾਪਾ ਨੇ ਜੰਗ ਰੁਕਵਾ ਦਿੱਤੀ' ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਵਾਇਰਲ
ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਮੋਦੀ ਦੇ ਯੂਕਰੇਨ ਦੌਰੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਦੀ ਲਹਿਰ ਦੌੜ ਗਈ ਹੈ। ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ‘ਪਾਪਾ ਨੇ ਵਾਰ ਰੁਕਵਾ ਦੀ’ ਮੁਹਾਵਰਾ ਇਸ ਵਾਰ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਸੁਰ ਨਾਲ ਉਭਰਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਮੋਦੀ ਦੇ ਯੂਕਰੇਨ ਦੌਰੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਦੀ ਲਹਿਰ ਦੌੜ ਗਈ ਹੈ। ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ‘ਪਾਪਾ ਨੇ ਵਾਰ ਰੁਕਵਾ ਦੀ’ ਮੁਹਾਵਰਾ ਇਸ ਵਾਰ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਸੁਰ ਨਾਲ ਉਭਰਿਆ ਹੈ।
ਮੋਦੀ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਯਤਨਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰਨ ਲਈ X ਵਰਗੇ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ 'ਤੇ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲਿਆ ਹੈ, ਅਜਿਹੀਆਂ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਜਿਵੇਂ "ਮੋਦੀ ਜੀ ਸੱਚਮੁੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵ ਨੇਤਾ ਹਨ" ਅਤੇ "ਸ਼ਾਂਤੀ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਵਜੋਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਹੁਣ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ" ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਆਲੋਚਕ ਸੰਦੇਹਵਾਦੀ ਹਨ। ਕਈਆਂ ਨੇ ਸਵਾਲ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਮੋਦੀ ਦੀ ਫੇਰੀ ਦਾ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕੋਈ ਠੋਸ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਵੇਗਾ, ਇਹ ਪੁੱਛਦੇ ਹੋਏ, "ਕੀ ਇਹ ਫੇਰੀ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਪੀਆਰ ਅਭਿਆਸ ਹੈ?" ਅਤੇ "ਸ਼ਾਂਤੀ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਕਿਹੜੇ ਠੋਸ ਕਦਮ ਚੁੱਕ ਰਿਹਾ ਹੈ?"
ਪਰ ਇੱਕ ਗੱਲ ਸਾਫ਼ ਹੈ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਨੇ ਉਹ ਕੀਤਾ ਜੋ ਕੋਈ ਹੋਰ ਰਾਜ ਮੁਖੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਹ ਹੈ - ਪੁਤਿਨ ਅਤੇ ਜ਼ੇਲੇਂਸਕੀ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਣਾ। ਇਹ ਵਿਸ਼ਵ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਿਰਮਾਤਾ ਵਜੋਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਿਆਉਣ ਵਾਲਾ
ਰੂਸ ਅਤੇ ਯੂਕਰੇਨ ਦੋਵਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਲਈ ਮੋਦੀ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੰਭਾਵੀ ਵਿਚੋਲੇ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੈਰ-ਗਠਜੋੜ ਨੀਤੀ, ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਦੇ ਇਸ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਰੁਖ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਚੋਲੇ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਧਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਤੇ ਰੂਸ ਅਤੇ ਯੂਕਰੇਨ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਮੋਦੀ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਭਾਰਤ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ ਗੱਲਬਾਤ ਦੀ ਮੇਜ਼ 'ਤੇ ਲਿਆਉਣ ਵਿਚ ਉਸਾਰੂ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਣਨੀਤਕ ਸੁਤੰਤਰਤਾ
ਮੋਦੀ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਬਾਰੇ ਜੋ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਰਣਨੀਤਕ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯੋਗਤਾ। ਰੂਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਬੰਧਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਮੋਦੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀਆਂ ਚੰਗੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਰਹਿਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੇ ਹਨ।
ਮੌਜੂਦਾ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਮਾਹੌਲ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਇਹ ਸੰਤੁਲਨ ਕਾਰਜ ਕੋਈ ਛੋਟਾ ਕਾਰਨਾਮਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਨੇੜਿਓਂ ਜੁੜਨਾ ਅਕਸਰ ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੋਦੀ ਦੀ ਕੂਟਨੀਤੀ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਪੂਰਬ ਬਨਾਮ ਪੱਛਮ ਦੇ ਬਾਈਨਰੀ ਟਕਰਾਅ ਵਿੱਚ ਫਸੇ ਬਿਨਾਂ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਿੱਤਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਚੁੱਪ ਹੋ ਗਈ
ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਿੱਥੇ ਮੋਦੀ ਦੀ ਫੇਰੀ ਨੇ ਵਿਆਪਕ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਿਆ ਹੈ, ਉਥੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਚੁੱਪ ਧਾਰੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਹ ਚੁੱਪ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਵੱਲੋਂ "ਪਾਪਾ ਨੇ ਵਾਰ ਰੁਕਵਾ ਦੀ" ਦੇ ਤਾਅਨੇ ਨਾਲ ਅਪਣਾਏ ਗਏ ਹਮਲਾਵਰ ਰੁਖ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ।
ਕਾਂਗਰਸ ਵੱਲੋਂ ਹੁੰਗਾਰਾ ਨਾ ਮਿਲਣਾ ਉਸ ਕੂਟਨੀਤਕ ਤੰਗੀ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ 'ਤੇ ਮੋਦੀ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਸਥਿਤੀ ਪ੍ਰਤੀ ਗੈਰ-ਦੇਸ਼-ਭਗਤ ਜਾਂ ਅਸਮਰਥ ਪ੍ਰਗਟਾਏ ਬਿਨਾਂ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਨੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ।
- PTC NEWS
