China ਦਾ ਨਵਾਂ ਡੈਮ ਭਾਰਤ ਲਈ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਕਿਉਂ ? ਜਾਣੋ ਕਿਉਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਵਾਟਰ ਬੰਬ
ਚੀਨ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਡੈਮ ਬਣਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਡੈਮ ਤਿੱਬਤ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਨਦੀ 'ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਪੂਰਾ ਹੋਣ 'ਤੇ, ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਡੈਮ ਹੋਵੇਗਾ। ਚੀਨ ਦੀ ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੱਥੇ 'ਤੇ ਚਿੰਤਾ ਦੀਆਂ ਰੇਖਾਵਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਡੂੰਘਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
China Water Bomb : ਚੀਨ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਡੈਮ ਬਣਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਡੈਮ ਤਿੱਬਤ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ 'ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਚੀਨੀ ਕੌਂਸਲ ਨੇ ਆਪਣੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ 'ਤੇ ਇਸ ਡੈਮ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਡੈਮ ਹੋਵੇਗਾ। ਚੀਨ ਦੇ ਇਸ ਕਦਮ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੱਥੇ 'ਤੇ ਚਿੰਤਾ ਦੀਆਂ ਰੇਖਾਵਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਡੂੰਘਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹਨ।
ਚੀਨ ਦਾ ਵਾਟਰ ਬੰਬ
ਦਰਅਸਲ ਇਹ ਡੈਮ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਚੀਨ ਦਾ ਇੱਕ ਵਾਟਰ ਬੰਬ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਉਹ ਭਾਰਤ ਵਿਰੁੱਧ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਸ ਡੈਮ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਅਜਿਹੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਰਣਨੀਤਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਟੈਕਟੋਨਿਕ ਪਲੇਟਾਂ ਦੇ ਟਕਰਾਉਣ ਕਾਰਨ ਭੂਚਾਲ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੀ ਹੈ।
ਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇਹ ਡੈਮ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਚੀਨੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਲੀ ਕਿੰਗ ਨੇ ਇਸ ਡੈਮ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਡੈਮ ਚੀਨ ਦੇ ਨਿੰਗਚੀ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਨਦੀ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਡੈਮ ਹਿਮਾਲਿਆ ਪਰਬਤ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਘਾਟੀ 'ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ।
ਇਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਨਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ 'ਯੂ-ਟਰਨ' ਲੈਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਫਿਰ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਨਦੀ ਨੂੰ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਸੰਗਪੋ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਦੀ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮੀ ਤਿੱਬਤ ਵਿੱਚ ਕੈਲਾਸ਼ ਪਰਬਤ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜਿਮਾ ਯਾਂਗਜ਼ੋਂਗ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਤੋਂ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਲੰਬਾਈ 1,700 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। ਇਹ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਿਆਂਗ ਨਦੀ, ਫਿਰ ਅਸਾਮ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਪਹੁੰਚਦੀ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ ਕਿ ਡੈਮ ਦਾ ਆਕਾਰ ਅਤੇ ਪੈਮਾਨਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਚੀਨ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇ ਵਹਾਅ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਦੇਵੇਗਾ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਜੰਗ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੜ੍ਹਾਂ ਵਾਲੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਲਈ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਛੱਡਣ ਵਿੱਚ ਬੀਜਿੰਗ ਦੀ ਮਦਦ ਵੀ ਕਰੇਗਾ। 2020 ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਥਿੰਕ ਟੈਂਕ ਨੇ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਅਨੁਸਾਰ, ਚੀਨ ਤਿੱਬਤੀ ਪਠਾਰ ਦੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਮੁਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਪਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਹੈ ਲਾਗਤ
ਇਹ ਡੈਮ 167.8 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਪੰਜ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਬਣਾਏ ਜਾਣਗੇ। ਇੱਥੇ ਬਣੇ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਰ ਸਾਲ 300 ਬਿਲੀਅਨ ਕਿਲੋਵਾਟ ਘੰਟੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬਿਜਲੀ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਚੀਨ ਦੇ ਲਗਭਗ 30 ਕਰੋੜ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲਾਭ ਹੋਵੇਗਾ। ਹੁਣ ਤੱਕ, ਇਹ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਯਾਂਗਸੀ ਨਦੀ 'ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਬਿਜਲੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਕੀ ਹੈ ਭਾਰਤ ਦੀ ਤਿਆਰੀ
ਭਾਰਤ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਨਦੀ 'ਤੇ ਇੱਕ ਡੈਮ ਵੀ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਨੇ 2006 ਵਿੱਚ ਸਰਹੱਦ ਪਾਰ ਨਦੀਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਮਾਹਰ ਪੱਧਰੀ ਵਿਧੀ (ELM) ਬਣਾਈ। ਇਸ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਚੀਨ ਹੜ੍ਹ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਨਦੀ ਅਤੇ ਸਤਲੁਜ ਨਦੀ ਬਾਰੇ ਜਲ ਵਿਗਿਆਨ ਸੰਬੰਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਦੇਖਣਾ ਬਾਕੀ ਹੈ ਕਿ ਡੈਮ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਕਿੰਨੀ ਕੰਮ ਕਰੇਗੀ।