1971 Security Mock Drills : ਸਾਲ 1971 ’ਚ ਭਾਰਤ ਵੱਲੋਂ ਇੰਝ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਜੰਗ ਦਾ ਮੌਕ ਡਰਿੱਲ
ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਸਾਲ 1971 ਵਿੱਚ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਅਜਿਹੀ ਮੌਕ ਡ੍ਰਿਲ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਸੇ ਸਾਲ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਕਾਰ ਦੋ ਮੋਰਚਿਆਂ 'ਤੇ ਜੰਗ ਹੋਈ ਸੀ।
1971 Security Mock Drills : ਭਾਰਤ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਥਿਤੀ ਲਈ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਬੁੱਧਵਾਰ, 7 ਮਈ ਨੂੰ ਜੰਗੀ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦਾ 'ਮੌਕ ਡ੍ਰਿਲ' ਕਰੇਗਾ। ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਰਾਜਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਹਮਲੇ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਭਿਆਸਾਂ ਯਾਨੀ ਮੌਕ ਡ੍ਰਿਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇਣ। ਇਹ ਹੁਕਮ ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਆਇਆ ਹੈ ਜਦੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਗਾਤਾਰ 11 ਰਾਤਾਂ ਤੋਂ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ 'ਤੇ ਤਣਾਅ ਵਧ ਗਿਆ ਹੈ।
ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਸਾਲ 1999 ਦੇ ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਜਦੋਂ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੂਰੇ ਟਕਰਾਅ ਦਾ ਡਰ ਸੀ, ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਮੌਕ ਡਰਿੱਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 2001-2002 ਵਿੱਚ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਪਰਾਕ੍ਰਮ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਨਾਗਰਿਕ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਥਿਤ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਸੰਸਦ 'ਤੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਰਹੱਦ ਅਤੇ ਐਲਓਸੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆਪਣੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਜੰਗ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਜਾਪਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਘੱਟ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ 2003 ਵਿੱਚ ਜੰਗਬੰਦੀ ਹੋਈ।
'ਸਿਵਲ ਡਿਫੈਂਸ' ਦੀ ਧਾਰਨਾ 1962 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ ਜਦੋਂ ਚੀਨੀ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਲੱਦਾਖ ਅਤੇ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ (ਪਹਿਲਾਂ NEFA ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ) ਵਿੱਚ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸਿਆਂ 'ਤੇ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਬਲੈਕਆਊਟ ਹੋਇਆ, ਯਾਨੀ ਲਾਈਟਾਂ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਹਨੇਰਾ ਛਾਇਆ ਰਿਹਾ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹਵਾਈ ਹਮਲਿਆਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਖਾਈ ਪੁੱਟੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਹਮਲੇ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਦਿੱਲੀ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ, ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮੋਮਬੱਤੀਆਂ ਨਾ ਜਗਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦਿਸ਼ਾ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਚੀਨੀ ਕਦੇ ਵੀ ਹਵਾਈ ਰਸਤੇ ਨਹੀਂ ਆਏ।
ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਬਾਅਦ 1965 ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਛੇ ਸਾਲ ਬਾਅਦ 1971 ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਡਰ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ। 1971 ਵਿੱਚ, ਮੁੰਬਈ (ਉਸ ਸਮੇਂ ਬੰਬਈ) ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ 13 ਰਾਤਾਂ ਲਈ ਲਾਈਟਾਂ ਬੁਝ ਗਈਆਂ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਇਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ 'ਤੇ ਸੀ।
1971 ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਨੇ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਬੰਗਾਲੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲੀ ਆਬਾਦੀ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਬੇਰਹਿਮ ਕਾਰਵਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਨੇ 1971 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਚੁੱਕਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਲੱਖਾਂ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖੀ ਸੰਕਟ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ। 1971 ਵਿੱਚ, ਸਿਰਫ਼ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਕਿਸੇ ਵੀ "ਦੁਸ਼ਮਣ ਹਮਲੇ" ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣ ਲਈ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਅੰਤ ਵਿੱਚ 3 ਦਸੰਬਰ 1971 ਨੂੰ, ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਇੱਕ ਰੇਡੀਓ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਕਈ ਫਾਰਵਰਡ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਬੇਸਾਂ (FOBs) - ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਪਠਾਨਕੋਟ, ਉਤਰਲਾਈ, ਜੋਧਪੁਰ, ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ, ਅਵੰਤੀਪੁਰ, ਆਗਰਾ ਅਤੇ ਅੰਬਾਲਾ - ਉੱਤੇ ਬੰਬਾਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਰੁੱਧ ਜੰਗ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
16 ਦਸੰਬਰ 1971 ਨੂੰ, ਢਾਕਾ ਵਿੱਚ 93,000 ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਆਤਮ ਸਮਰਪਣ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਮੋਰਚੇ 'ਤੇ ਜੰਗਬੰਦੀ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੋ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਬਾਅਦ ਜੰਗ ਖਤਮ ਹੋ ਗਈ।
1999 ਦੇ ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਵੀ, ਜਦੋਂ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੂਰੇ ਟਕਰਾਅ ਦਾ ਡਰ ਸੀ, ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਮੌਕ ਡ੍ਰਿਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 2001-2002 ਵਿੱਚ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਪਰਾਕ੍ਰਮ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਨਾਗਰਿਕ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਥਿਤ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਸੰਸਦ 'ਤੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਰਹੱਦ ਅਤੇ ਐਲਓਸੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆਪਣੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਜੰਗ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਜਾਪਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਘੱਟ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ 2003 ਵਿੱਚ ਜੰਗਬੰਦੀ ਹੋਈ।