Janmashtami 2023 Chappan Bhog : ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਛੱਪਣ ਭੋਗ ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਕਿਉਂ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? ਜਾਣੋ ਛਪਣ ਭੋਗ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੀ ਕਹਾਣੀ
Janmashtami 2023 Chappan Bhog: ਜਨਮ ਅਸ਼ਟਮੀ ਇੱਕ ਜੀਵੰਤ ਹਿੰਦੂ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ ਜੋ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਅੱਠਵੇਂ ਅਵਤਾਰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਵਸ ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇਸ ਦਿਨ ਬਾਲ ਗੋਪਾਲ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਮੰਦਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਜਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਜਨਮ ਅਸ਼ਟਮੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਆਕਰਸ਼ਣ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਹੈ ਜੋ ਮਥੁਰਾ ਵਿੱਚ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਜਨਮ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਨਮ ਦਿਨ ਭਗਤੀ ਗੀਤ ਗਾ ਕੇ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਮੰਤਰਾਂ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਆਰਤੀ ਕਰਕੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਬਾਲ ਗੋਪਾਲ ਰੂਪ ਨੂੰ ਪੰਚਾਮ੍ਰਿਤ ਨਾਲ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਨਵੇਂ ਕੱਪੜਿਆਂ ਅਤੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਨਾਲ ਸਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਫਿਰ ਬਾਲ ਗੋਪਾਲ ਨੂੰ ਘਰ ਦੀਆਂ ਮਿਠਾਈਆਂ ਖੁਆਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਵਜੋਂ ਚਰਨਾਮ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਮਿਠਾਈਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਤਿਉਹਾਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਿਛੋਕੜਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਨੂੰ ਵਧਾਵਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਰਾਧਾ ਰਾਣੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਜਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਜਨਮ ਅਸ਼ਟਮੀ ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਸਮ ਹੈ ਜੋ ਲੋਕ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਹੈ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਛੱਪਨ ਭੋਗ ਜਾਂ 56 ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਚੜ੍ਹਾਉਣਾ। ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਚਲੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਥਾਲੀ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਾਨਤਾ ਹੈ।
ਛੱਪਨ ਭੋਗ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੀ ਕਹਾਣੀ :
ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇੱਕ ਵਾਰ ਬ੍ਰਜ ਦੇ ਲੋਕ ਸਵਰਗ ਦੇ ਰਾਜੇ ਇੰਦਰ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਸਮਾਗਮ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਛੋਟੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਨੰਦ ਬਾਬਾ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਇਹ ਸਮਾਗਮ ਕਿਉਂ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤਦ ਨੰਦ ਬਾਬਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੇਵਰਾਜ ਇੰਦਰ ਇਸ ਪੂਜਾ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋਣਗੇ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਵਰਖਾ ਕਰਨਗੇ।
ਛੋਟੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੀਂਹ ਦੇਵਰਾਜ ਇੰਦਰ ਦਾ ਕੰਮ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਿਉਂ ਕਰੀਏ? ਜੇਕਰ ਪੂਜਾ ਕਰਨੀ ਹੈ ਤਾਂ ਗੋਵਰਧਨ ਪਰਬਤ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰੋ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਚਾਰਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਛੋਟੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਗੱਲ ਚੰਗੀ ਲੱਗੀ ਅਤੇ ਹਰ ਕੋਈ ਇੰਦਰ ਦੀ ਬਜਾਏ ਗੋਵਰਧਨ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਲੱਗਾ। ਇੰਦਰ ਦੇਵ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਅਪਮਾਨ ਸਮਝਿਆ ਅਤੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਆ ਗਏ। ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਆਏ ਇੰਦਰ ਦੇਵ ਨੇ ਬ੍ਰਜ ਵਿੱਚ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ ਪਿਆ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹਰ ਪਾਸੇ ਪਾਣੀ ਹੀ ਪਾਣੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤਾ।
ਅਜਿਹਾ ਨਜ਼ਾਰਾ ਦੇਖ ਕੇ ਬ੍ਰਜ ਦੇ ਵਾਸੀ ਘਬਰਾ ਗਏ ਤਾਂ ਛੋਟੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗੋਵਰਧਨ ਦੀ ਸ਼ਰਨ ਵਿੱਚ ਆਓ, ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਇੰਦਰ ਦੇ ਕ੍ਰੋਧ ਤੋਂ ਬਚਾ ਲਵੇਗਾ। ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦੀ ਉਂਗਲੀ ਨਾਲ ਪੂਰੇ ਗੋਵਰਧਨ ਪਰਬਤ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਲਿਆ ਅਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਪਣੀਆਂ ਸੋਟੀਆਂ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਣ।
ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ 7 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਬਿਨਾਂ ਕੁਝ ਖਾਧੇ ਗੋਵਰਧਨ ਪਰਬਤ ਨੂੰ ਚੁੱਕਦੇ ਰਹੇ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਭਗਵਾਨ ਇੰਦਰ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋਏ ਤਾਂ ਅੱਠਵੇਂ ਦਿਨ ਮੀਂਹ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਬ੍ਰਜ ਵਾਸੀ ਪਰਬਤ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਗਏ। ਸਾਰੇ ਸਮਝ ਗਏ ਕਿ ਕਾਨ੍ਹਾ ਨੇ ਸੱਤ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਖਾਧਾ। ਫਿਰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਮਾਂ ਯਸ਼ੋਦਾ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਲੱਲਾ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਖੁਆਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਕਾਨ੍ਹਾ ਨੂੰ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਵਾਰ ਖੁਆਉਂਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੋਕੁਲ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਕੁੱਲ ਛੱਪਨ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਭੋਜਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜੋ ਛੋਟੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਛੱਪਨ ਭੋਗ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ। ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਨਮ ਅਸ਼ਟਮੀ ਦੇ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਛੱਪਨ ਭੋਗ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਨਾਲ ਉਹ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਮਨੋਕਾਮਨਾਵਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਛੱਪਣ ਭੋਗ ਵਿੱਚ ਹੈ ਸ਼ਾਮਿਲ :
ਛੱਪਨ ਭੋਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਪਕਵਾਨ ਹਨ- ਮੱਖਣ ਮਿਸ਼ਰੀ, ਖੀਰ, ਰਸਗੁੱਲਾ, ਜੀਰਾ ਦੇ ਲੱਡੂ, ਜਲੇਬੀ, ਰਬੜੀ, ਮਾਲਪੂਆ, ਮੋਹਨ ਭੋਗ, ਮੂੰਗ ਦੀ ਦਾਲ ਦਾ ਹਲਵਾ, ਘੇਵਰ, ਪੇਡਾ, ਕਾਜੂ, ਬਦਾਮ, ਪਿਸਤਾ, ਇਲਾਇਚੀ, ਪੰਚਾਮ੍ਰਿਤ, ਸ਼ੱਕਰ ਪਾਰਾ, ਮੱਠੜੀ, ਚੱਟਣੀ, ਮੁਰੱਬਾ, ਅੰਬ, ਕੇਲਾ, ਅੰਗੂਰ, ਸੇਬ, ਆਲੂਬੁਖਾਰਾ, ਕਿਸ਼ਮਿਸ਼, ਪਕੌੜੇ, ਸਾਗ, ਦਹੀਂ, ਚਾਵਲ, ਕੱਢੀ, ਚੀਲਾ, ਪਾਪੜ, ਖਿਚੜੀ, ਬੈਂਗਣ ਦੀ ਸਬਜ਼ੀ, ਦੁਧ ਦੀ ਸਬਜ਼ੀ, ਪੁਰੀ, ਟਿੱਕੀ, ਦਲੀਆ, ਘਿਓ, ਸ਼ਹਿਦ, ਚਿੱਟਾ ਮੱਖਣ, ਤਾਜ਼ੀ ਕਰੀਮ, ਕਚੋਰੀ, ਰੋਟੀ, ਨਾਰੀਅਲ ਪਾਣੀ, ਬਦਾਮ ਦਾ ਦੁੱਧ, ਲੱਸੀ, ਸ਼ਿਕੰਜੀ, ਛੋਲੇ, ਮਿੱਠੇ ਚੌਲ, ਭੁਜੀਆ, ਸੁਪਾਰੀ, ਸੌਂਫ, ਪਾਣ ਦੇ ਪੱਤੇ।