ਮਾਂ-ਬੱਚੇ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਚਲਾਈਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਇਹ ਸਕੀਮਾਂ
Mother's Day 2024: ਮਾਂ ਇਸ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਖਾਸ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਮਾਂ ਦਾ ਦਰਜਾ ਰੱਬ ਤੋਂ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਦਸ ਦਈਏ ਕਿ ਇਸ ਮਾਂ ਦੇ ਲਈ ਹਰ ਸਾਲ ਮਾਂ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਦੀ ਥੀਮ ਹੈ - "ਸੇਲੀਬ੍ਰੇਟਿੰਗ ਮਦਰਹੁੱਡ: ਏ ਟਾਈਮਲੇਸ ਬਾਂਡ।"
ਇਸ ਸਾਲ ਮਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਲਈ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਮਾਂ-ਬੱਚੇ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕਈ ਸਕੀਮਾਂ ਚਲਾਈਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਤਾਂ ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਕੀਮਾਂ ਬਾਰੇ
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਮਾਤ੍ਰਤਾ ਅਭਿਆਨ :
ਦਸ ਦਈਏ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਮਾਤ੍ਰਿਤਵਾ ਅਭਿਆਨ ਭਾਰਤ 'ਚ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਦੇਸ਼ 'ਚ ਗਰਭਵਤੀ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਖਰਚੇ ਦੇ ਮਿਆਰੀ ਜਣੇਪੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਦੀ 9 ਤਾਰੀਖ ਨੂੰ ਗਰਭਵਤੀ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਡਾਕਟਰੀ ਦੇਖਭਾਲ ਅਤੇ ਸਹੂਲਤਾਂ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਚ ਉਹ ਔਰਤਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਲਈ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਕਰਵਾਈ ਜਾਂ ਅਪਾਇੰਟਮੈਂਟ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕੀ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੂਜੇ ਜਾਂ ਤੀਜੇ ਤਿਮਾਹੀ ਦੌਰਾਨ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਪੈਕੇਜ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉੱਚ-ਜੋਖਮ ਵਾਲੇ ਕਾਰਕਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ 'ਚ ਪ੍ਰਸੂਤੀ-ਗਾਇਨੀਕੋਲੋਜਿਸਟ, ਰੇਡੀਓਲੋਜਿਸਟ, ਫਿਜ਼ੀਸ਼ੀਅਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸੈਕਟਰ ਦੇ ਡਾਕਟਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮਾਤਰੂ ਵੰਦਨਾ ਯੋਜਨਾ :
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮਾਤਰੂ ਵੰਦਨਾ ਯੋਜਨਾ ਵੀ ਭਾਰਤ 'ਚ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਹੈ ਜੋ ਗਰਭਵਤੀ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਦੀ ਵਿੱਤੀ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਦਸ ਦਈਏ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਟੀਚਾ ਮਾਂ ਬਣਨ ਦੌਰਾਨ ਆਮਦਨੀ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਔਰਤਾਂ 'ਚ ਬਿਹਤਰ ਸਿਹਤ ਦੇਖਭਾਲ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਕੀਮ ਲਈ ਯੋਗਤਾ 'ਚ ਗਰਭਵਤੀ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਕੇਂਦਰ/ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਜਾਂ PSU 'ਚ ਨੌਕਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਲਾਭ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਜਣੇਪਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਯੋਜਨਾ :
ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਮਾਵਾਂ ਅਤੇ ਨਵਜੰਮੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿਹਤ ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਇੱਕ ਮਾਵਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਹੈ। ਦਸ ਦਈਏ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੁਆਰਾ 12 ਅਪ੍ਰੈਲ 2005 ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਘੱਟ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵਾਲੇ ਰਾਜਾਂ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਸਾਰੇ ਰਾਜਾਂ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਛੜੇ ਗਰਭਵਤੀ ਔਰਤਾਂ 'ਚ, ਸੰਸਥਾਗਤ ਜਣੇਪੇ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਸ 'ਚ ਸਰਕਾਰੀ ਸਿਹਤ ਕੇਂਦਰਾਂ ਜਾਂ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਿੱਜੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ 'ਚ ਜਣੇਪੇ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗਰਭਵਤੀ ਔਰਤਾਂ ਯੋਗ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵਾਲੇ ਰਾਜਾਂ 'ਚ, ਸਿਰਫ਼ ਗਰੀਬੀ ਰੇਖਾ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ/ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ /ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਨਜਾਤੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਮੈਟਰਨਿਟੀ ਸਪੋਰਟ ਸਕੀਮ :
ਇਹ ਸਕੀਮ ਭਾਰਤ 'ਚ ਇੱਕ ਜਣੇਪਾ ਲਾਭ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਹੈ ਜੋ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ 2010 'ਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਜਿਸ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਮਹਿਲਾ ਅਤੇ ਬਾਲ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦਸ ਦਈਏ ਕਿ ਇਸ ਰਾਹੀਂ 19 ਸਾਲ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੀਆਂ ਗਰਭਵਤੀ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦੋ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਜਨਮ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਰਤੀਆ ਨਕਦ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਬੱਚੇ ਦੇ ਜਨਮ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਦੌਰਾਨ ਆਮਦਨੀ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਭਰਪਾਈ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਕੀਮ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਡਿਲੀਵਰੀ, ਸਹੀ ਪੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਛਾਤੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਣ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਜਨਨੀ ਸ਼ਿਸ਼ੂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ :
ਦਸ ਦਈਏ ਕਿ ਜਨਨੀ ਸ਼ਿਸ਼ੂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਭਲਾਈ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਯੋਜਨਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਿਹਤ ਸਹੂਲਤਾਂ 'ਚ ਜਣੇਪੇ ਵਾਲੀਆਂ ਗਰਭਵਤੀ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਨਵਜੰਮੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁਫਤ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਜੂਨ 2011 'ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ, ਇਹ ਦੇਖਭਾਲ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ 'ਚ ਮੁਫਤ ਡਿਲੀਵਰੀ, ਦਵਾਈਆਂ, ਨਿਦਾਨ, ਖੁਰਾਕ, ਖੂਨ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ, ਉਪਭੋਗਤਾ ਖਰਚਿਆਂ ਤੋਂ ਛੋਟ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਸੰਸਥਾਵਾਂ 'ਚ ਆਵਾਜਾਈ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ ਬਿਮਾਰ ਨਵਜੰਮੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ ਕਿ ਉਹ ਪੈਸੇ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਲੋੜੀਂਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਵਾ ਸਕਣ।
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਰੈਚ ਸਕੀਮ :
ਪਹਿਲਾਂ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਰੈਚ ਸਕੀਮ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਦਸ ਦਈਏ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਸਪਾਂਸਰ ਸਕੀਮ ਹੈ ਜੋ ਮਹਿਲਾ ਅਤੇ ਬਾਲ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੰਮਕਾਜੀ ਮਾਵਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ, ਪੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਸਰਵਪੱਖੀ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨਾਲ ਡੇ-ਕੇਅਰ ਸਹੂਲਤਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ 6 ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ 6 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਪੇਂਡੂ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ 'ਚ ਮਹੀਨੇ 'ਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 15 ਦਿਨ ਜਾਂ ਸਾਲ 'ਚ 6 ਮਹੀਨੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਦਸ ਦਈਏ ਕਿ ਇਹ ਸਕੀਮ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਆਮਦਨ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਪ੍ਰਤੀ ਬੱਚਾ 20 ਤੋਂ 200 ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਚਾਰਜ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਲੋੜੀਂਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ 'ਚ ਬੱਚੇ ਦਾ ਜਨਮ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਇੱਕ ਜਨਤਕ ਸੰਸਥਾ 'ਚ ਮਾਂ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਦਾ ਸਬੂਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Happy Mothers Day 2024: ਕਦੋ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 'ਮਾਂ ਦਿਵਸ', ਜਾਣੋ...
- PTC NEWS
