ਇਕ ਸਾਲ 'ਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਵ 'ਚ 90 ਲੱਖ ਮੌਤਾਂ : ਅਧਿਐਨ
ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ: ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਦਿਨੋਂ ਦਿਨ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵੱਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਹੀ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਅਧਿਐਨ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦੇਵੇਗੀ। ਇਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਪਤਾ ਚੱਲਿਆ ਹੈ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ 'ਚ ਵਧਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਰਨ ਹਰ ਸਾਲ 90 ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ, 2000 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ - ਕਾਰਾਂ, ਟਰੱਕਾਂ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਹਵਾ - ਕਾਰਨ ਮਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 55 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਧ ਗਈ ਹੈ। 2019 ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਣੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੇ ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸਟੋਵ ਅਤੇ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖੀ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਮਲ ਨਾਲ ਦੂਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਮਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 2015 ਵਿੱਚ ਹੋਈਆਂ ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ।
ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਵੀ ਕੁੱਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਮੌਤਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਸੱਤਵੇਂ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਹੈ, ਜੋ ਚੋਟੀ ਦੇ 10 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇਕਲੌਤਾ ਉਦਯੋਗਿਕ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਦਿ ਲੈਂਸੇਟ ਪਲੈਨੇਟਰੀ ਹੈਲਥ ਜਰਨਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 2019 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਕਾਰਨ 142,883 ਮੌਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਇਥੋਪੀਆ ਵਿਚਕਾਰ ਹਨ। ਮੰਗਲਵਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰੀ-ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਅਧਿਐਨ ਗਲੋਬਲ ਬਰਡਨ ਆਫ਼ ਡਿਜ਼ੀਜ਼ ਡੇਟਾਬੇਸ ਅਤੇ ਸੀਏਟਲ ਵਿੱਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਫਾਰ ਹੈਲਥ ਮੈਟ੍ਰਿਕਸ ਐਂਡ ਅਸੈਸਮੈਂਟ ਦੀਆਂ ਗਣਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ 20.4 ਲੱਖ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 20.2 ਲੱਖ ਸਾਲਾਨਾ ਮੌਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਮੌਤਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਤੀ ਆਬਾਦੀ ਦਰ 'ਤੇ ਮੌਤਾਂ ਨੂੰ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਪ੍ਰਤੀ 100,000 ਪ੍ਰਤੀ 43.6 ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਮੌਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੇਠਾਂ ਤੋਂ 31ਵੇਂ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਹੈ। ਚਾਡ ਅਤੇ ਮੱਧ ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਗਣਰਾਜ ਪ੍ਰਤੀ 100,000 ਦੇ ਕਰੀਬ 300 ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਦਰ ਦੇ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਅੱਧੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੂਸ਼ਿਤ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਰੂਨੇਈ, ਕਤਰ ਅਤੇ ਆਈਸਲੈਂਡ ਵਿੱਚ 15 ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਮੌਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, 23 ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹਨ। ਗਲੋਬਲ ਔਸਤ ਪ੍ਰਤੀ 100,000 ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ 117 ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਮੌਤਾਂ ਹਨ। ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਓਨੇ ਹੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿੰਨਾ ਸਿਗਰਟ ਅਤੇ ਸੈਕਿੰਡ ਹੈਂਡ ਧੂੰਏਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬੋਸਟਨ ਕਾਲਜ ਦੇ ਗਲੋਬਲ ਪਬਲਿਕ ਹੈਲਥ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅਤੇ ਗਲੋਬਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਆਬਜ਼ਰਵੇਟਰੀ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਫਿਲਿਪ ਲੈਂਡਰੀਗਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ 9 ਮਿਲੀਅਨ ਮੌਤਾਂ ਬਹੁਤ ਗੰਭੀਰ ਮਾਮਲਾ ਹੈ।
ਡਾ. ਲਿਨ ਗੋਲਡਮੈਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਸਟ੍ਰੋਕ, ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੇ ਕੈਂਸਰ, ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ੂਗਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਕਾਰਨਾਂ, ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਾਰਕਾਂ ਲਈ ਭਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਵੱਡੇ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਅਧਿਐਨਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਜੋਖਮ ਜਵਾਬ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕਰੋ। ਇਹ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਗਿਆਨੀ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਸਿਗਰੇਟ, ਕੈਂਸਰ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੈ।ਗੋਲਡਮੈਨ ਸਮੇਤ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ 'ਤੇ ਪੰਜ ਬਾਹਰੀ ਮਾਹਰਾਂ ਨੇ ਐਸੋਸੀਏਟਡ ਪ੍ਰੈਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅਧਿਐਨ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਵਿਗਿਆਨਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਰੂਮ ਫਿਜ਼ੀਸ਼ੀਅਨ ਅਤੇ ਹਾਰਵਰਡ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡਾ: ਰੇਨੀ ਸਲਾਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਮਰੀਕਨ ਹਾਰਟ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਨੇ ਇੱਕ ਦਹਾਕਾ ਪਹਿਲਾਂ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਜੈਵਿਕ ਇੰਧਨ ਦੇ ਜਲਣ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਹਲਕੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਣ ਦਿਲ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਅਤੇ ਮੌਤ ਵਰਗੇ ਖ਼ਤਰੇ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। . ਡਾ: ਸਾਲਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਅਤੇ ਕੋਲੈਸਟ੍ਰੋਲ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨੁਸਖਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁੱਲ ਮੌਤਾਂ ਦਾ ਤਿੰਨ-ਚੌਥਾਈ ਹਿੱਸਾ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਸਥਿਰ ਸਰੋਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੋਲੇ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਅਤੇ ਸਟੀਲ ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਸਰੋਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਾਰਾਂ, ਟਰੱਕਾਂ ਅਤੇ ਬੱਸਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਗਲੋਬਲ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਪੱਧਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਠੰਡੇ ਸੀਜ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਸੰਬਰ 2021 ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਦੋ ਦਿਨ ਦੇਖੇ ਗਏ ਸਨ ਜਦੋਂ ਹਵਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸੀ ਜਦੋਂ ਸ਼ਹਿਰ ਨੇ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਾਫ਼ ਹਵਾ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤਾ। ਐਡਵੋਕੇਸੀ ਗਰੁੱਪ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਸਾਇੰਸ ਐਂਡ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਅਨੁਮਿਤਾ ਰਾਏਚੌਧਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਮੌਤਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ, ਇਹਨਾਂ ਮੌਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਵਾਹਨਾਂ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਉਤਪਾਦਨ ਤੋਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਨਿਕਾਸ ਵਧ ਰਹੇ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਧਰਨਾ ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਵੀ ਜਾਰੀ, CM ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਮੀਟਿੰਗ
-PTC News
