ਪ੍ਰੋ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਟਿੱਕਟੋਕ, ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ ਅਤੇ ਯੂਟਿਊਬ ਦੀ ਕੀ ਭੂਮਿਕਾ ਹੈ ?
(ਡਾ. ਸ਼ੁਜਾਤ ਅਲੀ ਕਾਦਰੀ)
Pro Khlistani Movement : ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਪੱਖੀ ਲਹਿਰ ਨੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੌਜੂਦਗੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣਾਤਮਕ ਰਿਪੋਰਟ ਐਲਗੋਰਿਦਮ-ਅਧਾਰਤ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਟਿੱਕਟੋਕ, ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ ਅਤੇ ਯੂਟਿਊਬ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੇ ਬਿਰਤਾਂਤ ਨੂੰ ਫੈਲਾਉਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਦੀ ਖਾਸ ਸਮੱਗਰੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਤੇ ਵਾਇਰਲਿਟੀ ਮਕੈਨਿਕਸ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ-ਅਧਾਰਤ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸਾਧਨ ਬਣ ਗਏ ਹਨ।
ਰਿਪੋਰਟ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਕਿਸਮ, ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਵਿਵਹਾਰ ਅਤੇ ਉਪਭੋਗਤਾ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਵਿੱਚ ਰੁਝਾਨਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਗ੍ਰਾਫਾਂ ਅਤੇ ਡੇਟਾ ਰਾਹੀਂ ਨੁਕਤੇ ਦੀ ਵੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਲਹਿਰ ਇੱਕ ਵੱਖਵਾਦੀ ਲਹਿਰ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ ਸਿੱਖ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਸਮਰਥਨ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰਿਤ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁਝ ਡਾਇਸਪੋਰਾ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਸਮਰਥਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਰਾਹੀਂ ਨਵੀਂ ਊਰਜਾ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਟਿੱਕਟੋਕ, ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ ਅਤੇ ਯੂਟਿਊਬ ਨੇ ਇਸ ਪੁਨਰ-ਉਭਾਰ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਦੇ ਐਲਗੋਰਿਦਮ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੀ ਜੋੜਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਤੰਗ ਜਾਂ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਜਨਤਾ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਐਲਗੋਰਿਦਮ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ
1. TikTok : TikTok ਦਾ "ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ" ਪੰਨਾ ਮਸ਼ੀਨ ਲਰਨਿੰਗ ਮਾਡਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਵੀਡੀਓ ਦੇਖਣ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਪਸੰਦਾਂ, ਸ਼ੇਅਰਾਂ ਅਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਦੇਖਣ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਉਪਭੋਗਤਾ ਦੀਆਂ ਤਰਜੀਹਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਜਾਂ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸਮੱਗਰੀ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਵਧੇਰੇ ਵਾਇਰਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਵਿੱਚ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸੰਗੀਤ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਅਤੇ ਨਾਟਕੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।
2. ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ : ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ ਦੀਆਂ ਰੀਲਾਂ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹੈਸ਼ਟੈਗ ਰੁਝਾਨਾਂ, ਫਾਲੋਅਰ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਅਤੇ ਸਥਾਨ-ਅਧਾਰਤ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਡਾਇਸਪੋਰਾ ਖਾਤੇ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰਭਾਵਕ ਖਾਲਿਸਤਾਨੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮਾਣ ਜਾਂ ਇਤਿਹਾਸਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਖਾਤੇ ਅਕਸਰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਸੰਜਮ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਹੈਸ਼ਟੈਗਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।
3. ਯੂਟਿਊਬ : ਯੂਟਿਊਬ ਦਾ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਇੰਜਣ ਉਹਨਾਂ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦੇਖਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਕਲਿੱਕ-ਥਰੂ ਦਰ ਉੱਚੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਚੈਨਲ ਆਪਣੇ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਨੂੰ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਜਾਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਬੁਲਬੁਲੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਮੱਗਰੀ ਚੇਨਿੰਗ - ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਂਡ ਸਕ੍ਰੀਨ, ਆਟੋਪਲੇ, ਆਦਿ - ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਗ੍ਰਾਫਿਕਲ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ
ਉੱਪਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਬਾਰ ਗ੍ਰਾਫ TikTok, Instagram ਅਤੇ YouTube 'ਤੇ ਕਾਲਪਨਿਕ ਉਪਭੋਗਤਾ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਡੇਟਾ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। TikTok ਇਸ ਪੈਕ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਦੀ ਵਾਇਰਲਤਾ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ ਹੈ। Instagram ਅਤੇ YouTube ਨੂੰ YouTube ਦੁਆਰਾ ਨੇੜਿਓਂ ਫਾਲੋ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਮੱਗਰੀ ਵਿੱਚ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਵਾਧਾ
ਇਹ ਲਾਈਨ ਚਾਰਟ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਖਾਲਿਸਤਾਨ-ਟੈਗ ਕੀਤੀ ਜਾਂ ਥੀਮ ਵਾਲੀ ਸਮੱਗਰੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਿਰੰਤਰ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਮੁਹਿੰਮ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਬਿਰਤਾਂਤ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਰਣਨੀਤੀਆਂ
ਹੈਸ਼ਟੈਗ ਹਾਈਜੈਕਿੰਗ : ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਪੱਖੀ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਅਕਸਰ ਆਪਣੀ ਪਹੁੰਚ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਟ੍ਰੈਂਡਿੰਗ ਜਾਂ ਗੈਰ-ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈਸ਼ਟੈਗਾਂ ਨੂੰ ਹਾਈਜੈਕ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਤਰੀਕਾ ਸੰਚਾਲਨ ਐਲਗੋਰਿਦਮ ਨੂੰ ਬਾਈਪਾਸ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਸਿੰਬਲਿਜ਼ਮ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਅਪੀਲ: ਸਮੱਗਰੀ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ, ਸ਼ਹੀਦੀ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸੋਧਵਾਦ ਦੇ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਗੁੱਸੇ, ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਨੂੰ ਜਗਾਉਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।
ਪ੍ਰਭਾਵਕ ਪ੍ਰਵਚਨ : ਡਾਇਸਪੋਰਾ-ਅਧਾਰਤ ਪ੍ਰਭਾਵਕ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰਭਾਵਕ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਵੱਖਵਾਦੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇੱਕ ਨਾਗਰਿਕ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਐਲਗੋਰਿਦਮ ਗੇਮਿੰਗ : ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਪੀਕ ਘੰਟਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਰਣਨੀਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੋਸਟ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਲਮੇਲ ਵਾਲੀਆਂ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਅਤੇ ਪਸੰਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਐਲਗੋਰਿਦਮਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨੂੰ ਹੇਰਾਫੇਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀਡੀਓ ਡੁਏਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਦਰਸ਼ਕ ਜਨਸੰਖਿਆ ਅਤੇ ਡਾਇਸਪੋਰਾ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ : ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ 18-25 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਸਮਰਥਨ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਕੈਨੇਡਾ, ਯੂਕੇ ਅਤੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ। ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਦੂਰੀ, ਪਛਾਣ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ, ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਅਜਿਹੀ ਸਮੱਗਰੀ ਲਈ ਉਪਜਾਊ ਜ਼ਮੀਨ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਐਲਗੋਰਿਦਮ ਨਿਰਪੱਖ ਨਹੀਂ ਹਨ; ਉਹ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਇੰਜਣ ਹਨ। ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੇ ਬਿਰਤਾਂਤ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਗੁਣਕ, ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਲਾਮਬੰਦੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਕ ਨਿਰਮਾਤਾ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਰੈਗੂਲੇਟਰੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ, ਇਹ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਨੂੰ ਅਸਥਿਰ ਕਰਨ ਲਈ ਈਕੋ ਚੈਂਬਰ ਬਣਨ ਦਾ ਜੋਖਮ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।
(ਲੇਖਕ ਡਿਜੀਟਲ ਫੋਰੈਂਸਿਕਸ ਰਿਸਰਚ ਐਂਡ ਐਨਾਲਿਟਿਕਸ ਸੈਂਟਰ ਦੇ ਮੈਨੇਜਿੰਗ ਐਡੀਟਰ ਹਨ, ਉਹ ਜਨਤਕ ਨੀਤੀ, ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਸੂਚਨਾ ਯੁੱਧ ਸਮੇਤ ਕਈ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਲਿਖਦੇ ਹਨ।)
- PTC NEWS
